ZAKON SZPITALA NAJŚWIETSZEJ MARII PANY

BRAT BRUNON · BRAT RYCERZ

[link widoczny dla zalogowanych]

KRZYŻACY

Działalność misyjna i krucjaty tak które nie odnosiły się tylko do ziemi świętej ale i do terenów Żmudzi, Litwy i Prus. Zakon Krzyżacki swego czasu miał bardzo dobre stosunki polityczne z Polską. Zakon Krzyżacki połączył się też z polskim zakonem rycerzy braci Dobrzańskich oraz z Zakonem kawalerów mieczowych.

Bracia dobrzyńscy
Zakon Rycerzy Chrystusa z Dobrzynia
Nazwa łacińska Fratres Milites Christi de Dobrzyn
Kościół Kościół katolicki
Założyciel Chrystian, biskup pruski
Data założenia między 1216 a 1228
Rok zatwierdzenia 1228
Liczba Polaków (ok.1230)

Bracia dobrzyńscy, oficjalna nazwa Pruscy Rycerze Chrystusowi, zwani też Kawalerami Jezusa Chrystusa a po łacinie Fratres Milites Christi (de Prussia, de Dobrzyn, de Mazovia) zakon rycerski zorganizowany przez biskupa pruskiego Chrystiana pomiędzy 1216 a 1228 r. w celu ochrony Mazowsza i Kujaw przed najazdami pruskimi. W tym samym roku utworzenie zakonu zatwierdził papież Grzegorz IX a książę Konrad I mazowiecki nadał im w posiadanie część ziemi dobrzyńskiej, razem z Dobrzyniem nad Wisłą. Był to jedyny zakon rycerski, który powstał i ukształtował się na ziemiach polskich.

Początkowo do zakonu należało 15 braci-rycerzy z Dolnej Saksonii i Meklemburgii, na których czele stanął mistrz Bruno. Wobec braku sukcesów w walce z Prusami i z powodu małej liczby (w okresie największego rozwoju Zakon liczył 35 braci-rycerzy), koło 1235, większość braci przyłączyła się do zakonu krzyżackiego, na co zezwalał dokument papieski (jednakże Bracia Dobrzyńscy nie zostali oficjalnie przyłączeni do zakonu krzyżackiego). Dla porównania w bitwie pod Grunwaldem wzięło wg Andrzeja Nadolskiego udział ok. 250 braci-rycerzy krzyżackich z państwa zakonnego w Prusach, a według nekrologu z komturii krzyżackiej w Maastricht 203 braci-rycerzy poległo, natomiast w bitwie pod Płowcami miało polec 73 braci-rycerzy (na ogólną liczbę poległych krzyżackich ok. W 1237 r. część braci dobrzyńskich, którzy nie wstąpili w szeregi Krzyżaków zostali przeniesieni przez Konrada mazowieckiego do Drohiczyna, aby wzmocnić obsadę tego grodu, gdzie przetrwali tylko kilka lat. W 1241 r. zbudowany przez zakonników kościół zostaje spalony (wraz z całym miastem) przez oddziały Batu-chana

Ostatni ślad istnienia Braci Dobrzyńskich pochodzi z 1248 r. Jest nim odnaleziona w 1783 r. w Drohiczynie płyta nagrobna Henryka z Żygocina.

Zakon przestał oficjalnie istnieć (wg prawa kanonicznego) 100 lat po śmierci jego ostatniego członka, a więc w połowie XIV wieku.

Zakon Krzyżacki założył wiele miast rozwinął działalność kulturalną , ekonomiczną, handlową i gwarantował bezpieczeństwo przez napadami Prusów. Prowadził prawdziwa działalność misyjną dostosowaną do tamtych czasów i wymogów.
Planowo zorganizowaną działalność misyjną na terenie Prus podjął opat klasztoru w Łeknie - Gotfryd wraz z współbraćmi z zakonu cystersów. Akcję chrystianizacji kontynuował od 1209 r Chrystian również cysters wraz ze współbratem Filipem. Nawrócili oni plemiona pruskie na prawym brzegu Wisły w Pomezanii oraz w ziemi lubawskiej. Na przełomie 1215/1216 został Chrystian mianowany przez papieża Innocentego III pierwszym biskupem misyjnym dla Prus i rezydował w Zantyrze. Biskup otrzymał on papieża Honoriusza III wiele uprawnień: dysponował wyłącznym prawem do udzielania zezwoleń na wchodzenie zbrojnych oddziałów do Prus, prowadzenie misji nadawanie odpustów uczestnikom krucjat i karanie nieposłusznych karami kościelnymi. Obszar ten stanowił biskupstwo misyjne i nie mówimy tutaj o żadnym państwie biskupim. Zabiegi Chrystiana o zorganizowanie własnych sił krzyżowych nie pozostawiły śladu w źródłach. W 1218 r. Chrystian udał się po pomoc do Rzymu. W kilku bullach papież Honoriusz III zainicjował szeroko zakrojoną akcję promocji krucjaty pruskiej szczególnie skierowaną do tych, którzy nie byli w stanie wziąść udziału w misjach lewantyńskich. Kontynuator czeskiej kroniki Kosmasa odnotował w 1218 roku czesko-śląską wyprawę do Prussiostrzeńca Henryka Brodatego księcia czeskiego Dypolda i biskupa wrocławskiego Wawrzyńca. Śladem krucjaty do Prus jest też zapiska o przygotowaniach do krucjaty w Prusach biskupa meklemburskiego Brunwarda, który zbierał środki materialne na wyprawę. Także sam biskup Chrystian zabiegał poprzez własne kontakty o pomoc dla misji. W 1219 r. spotkał się na Śląsku z H. Brodatym na zjeździe w Trzebnicy. W 1222 na zjeździe w Łowiczu (Łążynie ? na kujawach) książeta Leszek Biały, Konrad Mazowiecki i Henryk Brodaty oraz episkopat polski z Chrystianem podjęli prawdopopdobnie decyzję o ustanowieniu tzw. stróży rycerskiej mającej chronić ziemie polskie przed napadami Prusów. Niewykluczone, że wzięli też udział w krucjacie. Z lata 1223 pochodzą wzmianki źródłowe z różnych dyplomów (nadań)dla biskupa Chrystiana o działaniach krucjatowych w Prusach. Wskazuje na to np. pieczęć ks. Konrada Mazowieckiego przywieszona do jednego z dyplomów, a ukazująca go konno, z odkrytą głową trzymającego krzyż i proporzec z krzyżem. Terenem działań w tymże roku była ziemia chełmińska. Spotkali się tu książeta Brodaty, Mazowiecki i Leszek Biały. W Brzeźnie założono obóz wojskowy. Do działań wciągnięto ks. Warcisława i Świętopełka. Po niepowodzeniach stróży rycerskiej na tereny ziemi chełmińskiej sprowadzono w 1228 r. Krzyżaków. W 1231 r. biskup Chrystian wyraził zgodę aby 1/3 zdobywanych w Prusach ziem znalazła się w rękach zakonu. Po uwięzieniu Chrystiana przez Prusów zakon krzyżacki uzyskał od 1234 roku od papieża Grzegorza IX nadania terenów które sam zdobędzie pod warunkiem odpowiedniego uposażenia powstających tam biskupstw (mających powstać). W 1243 legat papieski Wilhelm z Modeny dokonał podziału Prus na cztery diecezje: chełmińska, warmińska, pomezańska i sambijska. Bullą papieską z 30 lipca 1243 Chrystian tracił godność biskupa pruskiego i miał objąć jedną z nowoutworzonych diecezji.Być może miał zostać arcybiskupem prusko-inflanckim. Zmarł jednak 4 grudnia 1245 roku wracając z soboru w Lyonie.

Zakon Niemiecki istnieje do dzisiaj, a obecną siedzibą wielkiego mistrza jest dom zakonny w Wiedniu przy Singerstraße 7, obok archikatedry św. Szczepana. Zgromadzenie ma swe domy również w Niemczech, Włoszech, Słowenii, Czechach, Słowacji, Belgii i Holandii. Zakon kieruje parafiami, prowadzi pracę duszpasterską, sprawuje opiekę duchową w szpitalach zakonnych, prowadzi różne placówki służby zdrowia, domy starców i domy dziecka.
Krzyżacy-stereotyp a prawda historyczna

Zakon krzyżacki (Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie) to imponująca organizacja,która miała decydujący wpływ na dzieje średniowiecza.Jednak wielu Polaków,również współcześnie,uważa zakon krzyżacki za zbrodniczą sektę zupełnie nieliczącą się z ideałami średniowiecza.Dzieje się tak z powodu powierzchownej wiedzy o strukturze i historii zakonów rycerskich,a jedynymi źródłami są obrazy Jana Matejki ("Bitwa pod Grunwaldem","Hołd pruski") i powieść Henryka Sienkiewicza pt."Krzyżacy".

Zagadnienie to zmusza do przeanalizowania różnych czynników mających wpływ na obyczjowość ,historię i politykę średniowiecza.Opieranie się na subiektywnych dziełach Matejki i Sienkiewicza nie przyniesie obiektywnej odpowiedzi.

Po pierwsze, Krzyżacy uważani są za okrutników ( zdobycie Gdańska,1308). Należy jednak pamiętać,iż w wiekach średnich rabunki,zabójstwa oraz brutalne metody rządzenia były na porządku dziennym.Ponadto, rycerze zakonni najeżdżali inne ziemie pod sztandarem walki z poganami,a więc w rozumieniu średniowiecznych ideałów szerzyli wiarę za pomocą miecza,co było pochwalaną postawą walki w imię krzyża(krucjaty,1120-1291).

Czynienie z krzyżaków barbarzyńskich oprawców i idealizacja rycerstwa polskiego również nie jest na miejscu.Dość wspomnieć mało znany epizod w historii Polski,kiedy po bitwie pod Płowcami w 1331 roku Władysław Łokietek ściął trzech jeńców ( "Focus Historia"9/2008).Role się odwróciły.Dla niego był to akt dziejowej sprawiedliwości,dla krzyżaków-kolejna zbrodnia polskich barbarzyńców.

Prawdziwe jest stwierdzenie,że zakon miał ambicje imperialistyczne i zagarniał nowe tereny,powiększając państwo i wyrastając na liczącą się potęgę.Niewątpliwie takie działania (lata 1230-1450) miały zgoła inny charakter niż początkowa struktura i założenia.Zakon powstał w 1190 roku,a początkowym zadaniem rycerzy-zakonników była opieka nad chorymi i pielgrzymami oraz walka z niewiernymi. Siedziba zakonu mieściła się kolejno w Jerozolimie,Wenecji i Malborku.Obecna siedziba zakonu mieści się w Wiedniu.

Podsumowując,przykład zakonu krzyżackiego dowodzi,iż należy rozpatrywać wszelkie zjawiska,mając na uwadze epokę historyczną,a w każdej epoce dopuszczalne są inne zachowania.

Statuty zakonu krzyżackiego to zbiór przepisów regulujących życie wewnętrzne wspólnoty, które zostały skodyfikowane w połowie XIII wieku. Ich genezę można wiązać z długotrwałym procesem rozwoju organizacyjnego, początkowo wspólnoty szpitalnej, a później zakonu rycerskiego. W pierwszej fazie swojego istnienia zakon krzyżacki jako zakon szpitalny w Jerozolimie kierował się regułą joannitów. Reguła zakonu joannitów obowiązywała również, gdy zakon wznawiał swoją działalność w roku 1190 jako religijna wspólnota szpitalna w Akce. Zmieniła to dopiero reforma zakonu krzyżackiego z 1198 roku i jej zatwierdzenie przez papieża w 1199 roku. Od tego momentu wspólnota stała się zakonem rycerskim. Papież zalecił aby w sprawach działalności duchowej i wojskowej zakonnicy kierowali się regułą templariuszy, a w sprawach dotyczących ubogich i chorych regułą joannitów. Prawdopodobnie już w 1209 roku Krzyżacy wypracowali własne Zwyczaje, które później stały się jedną z trzech podstawowych części ich Statutów, a w 1221 roku przypuszczalnie istniała już jakaś forma Statutów, posiadająca Prawa i Zwyczaje, ale bez skodyfikowanej Reguły. W tym czasie Krzyżacy wciąż posługiwali się przede wszystkim regułą templariuszy. W latach 1244-1251 (1244-1249?) zestawiono i zredagowano Statuty zakonu krzyżackiego. Prawa i Zwyczaje zostały sporządzone już wcześniej przez samych księży Zakonu, natomiast autorstwo Reguły przypisuje się legatowi papieskiemu i poplecznikowi Krzyżaków, Wilhelmowi z Modeny. Statuty krzyżackie wyrosły przede wszystkim na gruncie przepisów zakonu templariuszy. Ich pierwsza redakcja była niewątpliwie w języku łacińskim, przypuszcza się jednak, że już przed rokiem 1250 mógł powstać przekład niemiecki. Później powstały przekłady na kolejne języki narodowe: francuski i niderlandzki. Tłumaczenia na języki narodowe, poprzez głośne ich odczytywanie, miały dać możliwość poznania przepisów obowiązujących w Zakonie szerszemu kręgowi Krzyżaków. Egzemplarze Statutów szybko znalazły się w księgozbiorach niemal każdego konwentu krzyżackiego.

Statuty zakonu krzyżackiego składają się z trzech podstawowych części: Reguły, Praw i Zwyczajów. Podstawowe kwestie życia zakonnego omawia Reguła, którą poprzedza prolog podający ogólne ideowe założenia Zakonu. Reguła omawia obowiązki braci, jak zachowanie czystości obyczajów, posłuszeństwo i wyrzeczenie się własnego majątku. W Regule podane są szczegóły dotyczące organizacji szpitali. Znajdują się tu również normy i przepisy życia zakonnego dotyczące nabożeństw, modlitw, ubioru, jedzenia, spania, cnoty milczenia, korespondencji, zmiany rzeczy osobistych i posiadania własnych skrzyń, a także zachowania się na polu walki, pielęgnowania konia i broni oraz myślistwa. Przepisy Reguły określają również zasady współżycia braci między sobą, stosunek do braci starych i chorych, do chłopców i kobiet usługujących oraz obowiązek wzajemnego upominania się i pokuty. Druga część Statutów, Prawa, jest zbiorem ustaw i orzeczeń dotyczących zachowań braci zakonnych. Prawa zawierają przepisy o charakterze zakazowym i nakazowym, określają sposób osądzania, wyrokowania i wymierzania zakonnikom kar. Często przepisy te są rozwinięciem odpowiednich punktów Reguły. Część trzecia Statutów, Zwyczaje, zawierają postanowienia dotyczące funkcjonowania całego Zakonu, a mianowicie przepisy mówiące o wyborze wielkiego mistrza, zwoływaniu kapituł generalnych oraz o hierarchii i kompetencjach wyższych urzędników zakonnych. Znajdują się tutaj szczegółowe zasady dotyczące zachowania się braci w czasie wojny i pokoju. Pełna redakcja Statutów zakonu krzyżackiego zawiera jeszcze dodatkowe części: kalendarz, szczegółowe przepisy liturgiczne (Vigilie, Venien, Aufnahmeritual, Gebet) oraz nowe ustawy dodawane przez kolejnych wielkich mistrzów, poczynając od roku 1264. Trudno jest ocenić wartość Statutów i ich wpływ na życie Krzyżaków. Wymagające przepisy Reguły, wraz z nabieraniem przez Zakon coraz wyraźniejszego charakteru świeckiego, były z pewnością coraz rzadziej przestrzegane. Jednak Gerard Labuda uważa, że "zredagowanie Statutów, a następnie systematyczne wcielanie w życie zawartych w nich przepisów nadało działaniom Zakonu znamiona sprawności organizacyjnej i skuteczności militarnej, które zjednywały mu uznanie i poparcie władz kościelnych, w szczególności papiestwa i świeckich, w szczególności cesarstwa i książąt niemieckich".

Najstarsza zachowana kopia Statutów została sporządzona w 1264 roku. Prezentowany rękopis pochodzi z połowy XIV wieku, jest więc od niej młodszy o około dziewięćdziesiąt lat i został wykonany w około sto lat po zredagowaniu Statutów. Przechowywany w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu rękopis wyróżnia się przepiękną iluminacją oraz tym, że zawiera jedyny, zachowany egzemplarz Statutów w języku starofrancuskim. Obok redakcji Statutów w języku starofrancuskim prezentowany rękopis posiada jeszcze wersję Statutów w języku staroniemieckim. Obie redakcje Statutów obejmują ich trzy podstawowe części, a mianowicie Regułę, Prawa i Zwyczaje. Redakcja niemiecka zawiera dodatkowo jeden z rozdziałów szczegółowych przepisów liturgicznych, konkretnie modlitwy określane jako Venien. Obydwie redakcje Statutów nie są kompletne, brakuje licznych kart, niektóre zachowane karty są częściowo nieczytelne. W skład rękopisu wchodzą również trzy drobne utwory o treści religijnej w języku łacińskim. Odpis Statutów z tego rękopisu, zarówno w języku niemieckim jak i francuskim, został wykonany na potrzeby edycji źródłowej w końcu XIX wieku przez Maksa Perlbacha i znajduje się obecnie w bibliotece PAN w Gdańsku.

Pismem rękopisu jest staranna tekstura, którą zostały spisane obie redakcje Statutów, tylko drobny fragment rękopisu sporządzono kursywą. Rękopis został skopiowany przez czterech pisarzy. Niemiecka redakcja Statutów jest spisana w języku środkowoniemieckim z wpływami górnoniemieckiego, redakcja francuska sporządzona została w języku pisanym tamtych czasów, ale z nieznacznym wpływem dialektu wschodniofrancuskiego. Rękopis posiada przepiękne inicjały ze zdobieniami florystycznymi i filigranami twarzy w kolorach niebieskim, czerwonym i złotym. Na karcie 1r znajduje się, nadany w okresie późniejszym, tytuł rękopisu Regulae Teutonicorum Germa[nienses] et Gallie[nses]. Na karcie 1r umieszczona została również okrągła pieczęć z napisem w otoku Königliche- u[nd] Universitäts- Bibliothek Königsberg in Pr[eußen]. Na wyklejce dolnej okładziny widoczna jest XIX-wieczna sygnatura biblioteki królewieckiej 1574. Na grzbiecie rękopisu widnieje wcześniejsza sygnatura królewiecka Lll 28, która pochodzi z XVI wieku. Sygnatura ta została powtórzona na karcie 1r. W rękopisie znajdują się nieliczne marginalia, które naniesione zostały już w okresie nowożytnym. Prezentowany obiekt posiada oprawę współczesną rękopisowi, wykonaną z desek i czerwonej skóry, widoczne są pozostałości po dwóch mosiężnych zapięciach.

Z uwagi na francuskojęzyczną redakcję Statutów przypuszcza się, że omawiany rękopis pochodzi z południowej Lotaryngii lub północnego Franche Comté. Prawdopodobnie pierwszy egzemplarz Statutów w języku francuskim nie był dużo starszy od prezentowanej kopii, a jego powstanie wiąże się ze zleceniem wielkiego mistrza Karola z Trewiru (1311-1324). W XVI wieku prezentowany rękopis trafił do nowo założonej Biblioteki Zamkowej księcia Albrechta Hohenzollerna, która z czasem stała się częścią późniejszej Państwowej i Uniwersyteckiej Biblioteki w Królewcu. W końcu XVIII wieku przedstawiany rękopis był już wykorzystywany przez badaczy. W Królewcu pozostał on do II wojny światowej. Pod koniec wojny, ze względów bezpieczeństwa, opisywany obiekt wraz z innymi cennymi książkami z Królewca trafił do miejscowości Karwiny koło Pasłęka, która w 1945 roku weszła w skład państwa polskiego. W 1947 roku ten fragment zbiorów królewieckich, już ze zbiornicy księgozbiorów w Pasłęku, został przewieziony do Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.

Andrzej Mycio

Na północ od granicy Królestwa Polskiego, na ziemiach miedzy dolna Wisłą a

dolnym Niemnem, mieszkały pogańskie plemiona Prusów. Władcy polscy już od dawna
próbowali podporządkować sobie tę krainę. Wysłano tam misjonarzy i organizowano
zbrojne wyprawy. Prusowie jednak dzielnie bronili swej niepodległości, a w
odwecie napadli i pustoszyli ziemie polskie, a przede wszystkim Mazowsze.
Rozwiązania problemu szukał Konrad na dwa sposoby. Pierwszy pokojowy w 1206 r.
zaczęli wcielać w życie cystersi , którzy rozpoczęli akcję chrystianizacyjną na
graniczących z dzielnicą mazowiecką terenach pruskiej Pomezanii i Pogezanii.
Aby nie zaprzepaścić akcji misji u Prusów zalecano nie nakładać na
przyjmujących chrzest szczególnych obciążeń daninami czy posługami. Drugi -
angaż do obrony pogranicza mazowiecko - pruskiego rycerstwa z głębi kraju. W
1220 r. w porozumieniu z Rusią - Prusowie zadali dotkliwą klęskę Konradowi
Mazowieckiemu. W tej sytuacji Konrad został zmuszony do wezwania na pomoc
księcia wrocławskiego Henryka. Jan Długosz odwołuje się również do innych
źródeł znanych z tego okresu - do wiadomości o przyjęciu krucjaty przez Henryka
Brodatego w 1222 r. W 1223 r. dochodzi do połączenia książąt polskich
zwierzchniego Leszka Białego, śląskiego Henryka Brodatego oraz
książąt pomorskich i ustanowienie nowej krucjaty przeciwko Prusom. W tym
przedsięwzięciu doszła do głosu świadomość ponad dzielnicowej wspólnoty, ale
rezultaty okazały się dla Konrada niezadowalające. Zaczął więc szukać nowych
sojuszników, bardziej zdeterminowanych niż piastowscy książęta w walce z
poganami. Okazali się nimi rycerze w habitach. Jego decyzję do odwołania się do
tej formacji przyspieszyły zapewne dramatyczne wydarzenia w 1224 r. w Oliwie
(porwanie opata wraz z braćmi i całym konwentem oraz ich mord w okolicach
Gdańska) oraz spustoszenie w coraz częstszych tajemnych wypadach ziemi
chełmińskiej i lubawskiej. Konrad osiedlił wezwanych rycerzy Chrystusowych
(nosili czerwony miecz i krzyż) w zamku Dobrzyń by walczyli przeciwko Prusom.
Ale oni również okazali się bezsilni stawiając słaby opór barbarzyńcom
(wymienione ziemie uległy całkowitemu spustoszeniu i zniszczeniu). Bracia
dobrzyńscy nie spełnili pokładanych nadziei, ale nie wycofali się z pola walki
- bullą z dnia 19 kwietnia 1235 r. wydaną za zgodą biskupa płockiego, któremu
podlegali zostali połączeni z właściwymi pogromcami Prusów - Zakonem Szpitala
NMP Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zwanych potocznie Krzyżakami).
Dla
Krzyżaków walka z niewiernymi nie była nowością. Początki ich zgromadzenia
sięgały 1128 r., kiedy powstało w Jerozolimie rycerskie bractwo dla ochrony
Szpitala Najświętszej Marii Pann, w którym otaczano opieką głównie niemieckich
pielgrzymów.
W
1190 r. bractwo to zostało przekształcone w zakon krzyżacki z regułą ułożoną na
podstawie reguł templariuszy i joanitów, którą 9 lat później zatwierdził papież
Innocenty III.
Blisko
100 lat wojen Krzyżaków z Saracenami dobrze uzasadniało ich wybór na stróżów
pruskiej granicy. Motorem napędzającym ich wielkiego mistrza Hermana von Salza
do udzielenia pomocy Konradowi było znalezienie nowych terenów, gdzie mogli by
prowadzić akcję krucjatową - oznaczało to dla nich być albo nie być. Kraje
Lewantu powoli przeżywały zmierzch epoki krucjat. Stąd szczególnie atrakcyjne
wydawały się północne tereny Europy, wciąż jeszcze pogańskie. Potrzebę
stworzenia nowego teatru działań dla Krzyżaków potęgował fakt wyproszenia ich z
gościnnej ziemi węgierskiej przez króla - krucjatora - Andrzeja II. Andrzej II
sam ich sprowadził na swoje ziemie, ale w porę zdążył się zorientować, że sieć
warowni zakonnych w jego kraju zaczyna stanowić państwo w państwie.
W
tych okolicznościach Herman von Salza wpłynął na cesarza Fryderyka II, aby ten
wezwał plemiona pogańskie Prusów do przyjęcia wiary chrześcijańskiej. W ten
sposób Krzyżacy przygotowali podstawy ideologiczne do swojej obecności w
Prusach.
W 1225 r. lub 1226 r. Konrad Mazowiecki nadał
Krzyżakom określone terytoria, głównie ziemię chełmińską, lecz zasady tego
nadania od wieków budzą kontrowersje i są nie jasne. Dokument ten zawierał
przede wszystkim - że ziemia pruska i
jakakolwiek inna zdobyta na barbarzyńcach ma być dzielona po równej części
między księcia Mazowsza i Kujaw Konrada, jego synów i następców, książąt
polskich a mistrza i zakon krzyżacki, a po zdobyciu Prus ma ulec unieważnieniu
nadanie ziemi chełmińskiej i lubawskiej i mają one powrócić z pełnym prawem
posiadania do Konrada i jego następców.

Zakon Krzyżacki czyli Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie ma w Polsce zła opinię. Wręcz najgorsza z możliwych. Czy jednak nie oceniamy go zbyt surowo ? Patrzymy na niego jako strona w konflikcie nie obserwator, pomimo upływu wieków.
Nie wiem czy cokolwiek jeszcze pozwoli zmienić ten zakodowany w kraju obraz butnego Teutona.
Opisanie w jednym artykule zarówno powstania, historii jak i upadku Zakonu przekracza daleko moje możliwości. Postanowiłem zacząć od opisania struktur zakonnych, obyczajów (nieco odmiennych niż w innych zakonach) jak i urzędów.

BRAT BRUNON · BRAT RYCERZ